Cầm máu qua nội soi là phương pháp can thiệp nhằm kiểm soát tổn thương đang chảy máu hoặc có nguy cơ cao chảy máu phát hiện trong quá trình nội soi đường tiêu hoá. Hiện nay có nhiều biện pháp cầm máu qua nội soi như: tiêm cầm máu, kẹp clip cầm máu, đốt điện cầm máu, cầm máu bằng phun chất bột, cầm máu bằng quét argon plasma (APC).
Các phương pháp được lựa chọn phụ thuộc vào chỉ định điều trị, hiệu quả cầm máu và trang thiết bị tại mỗi cơ sở y tế. Trong đó, tiêm cầm máu, kẹp clip và sử dụng APC là các phương pháp được áp dụng phổ biến nhất hiện nay.
Tiêm cầm máu: kỹ thuật này tiêm dung dịch gồm nước muối và thuốc gây co mạch tại chỗ ở quanh vị trí chảy máu. Nước muối gây phồng lớp tổ chức dưới niêm mạc ép vào mạch máu đang chảy máu kết hợp với dung dịch gây co mạch tại chỗ để cầm máu. Đây là kỹ thuật đơn giản, rẻ tiền, có thể áp dụng tại nhiều cơ sở y tế.
Tiêm phồng dự phòng chảy máu trước khi cắt polyp
Tiêm cầm máu ổ loét hành tá tràng Forrest IB
Kẹp clip: kỹ thuật này sử dụng kẹp kim loại nhỏ được đưa qua ống nội soi để cặp trực tiếp vào điểm đang chảy máu hoặc cặp dự phòng ở các tổn thương có nguy cơ chảy máu cao. Có thể sử dụng nhiều clip cho đến khi kiểm soát được tình trạng chảy máu. Đây là phương pháp cầm máu cơ học, bền vững, mang lại hiệu quả cầm máu cao, ít tai biến.
Kẹp clip cầm máu sau khi cắt polyp
Chỉ định của tiêm cầm máu và kẹp clip cầm máu bao gồm:
- Ổ loét niêm mạc ống tiêu hoá đang chảy máu hoặc có dấu hiệu vừa chảy máu có nguy cơ chảy máu lại cao.
- Rách tâm vị chảy máu.
Sau can thiệp qua nội soi tiêu hoá, tổn thương chảy máu hoặc có nguy cơ chảy máu cao như
- cắt polyp đại tràng ≥ 1cm hoặc cắt nhiều polyp.
Cầm máu ống tiêu hoá bằng quét laser argon (APC): kỹ thuật này sử dụng năng lượng nhiệt từ đầu dò có dẫn khí trơ (khí argon) của máy APC. Đây là phương pháp cầm máu ít gây tai biến do đầu dò không tiếp xúc trực tiếp và có tác dụng nông trên bề mặt tổn thương (<5mm). Kỹ thuật này được áp dụng rất tốt với các tổn thương dạng dị sản mạch.
Chỉ định:
- Dị sản mạch ống tiêu hóa gây xuất huyết tiêu hóa.
- Loét đường tiêu hóa
- Viêm đại trực tràng do tia xạ
Dị sản mạch, các ổ loét, viêm đại tràng tia xạ
Quét dị sản bằng larser argon (APC)
Bạn sẽ được theo dõi mạch, huyết áp, nhịp thở trong toàn bộ quá trình tiến hành thủ thuật. Sau can thiệp cầm máu qua nội soi, bác sĩ sẽ quyết định bạn cần theo dõi và tiếp tục điều trị tại bệnh viện hay có thể theo dõi và chăm sóc tại nhà. Sau thủ thuật bạn có thể cảm thấy chướng bụng nhẹ. Cảm giác này thường gặp sau nội soi và sẽ nhanh chóng biến mất. Ngay sau thủ thuật nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường như đau bụng dữ dội, bụng trướng căng hoặc đi ngoài ra máu (phân đỏ, phân có máu cục, phân đen thẫm, phân đen như bã cà phê, có mùi khẳm), bạn cần báo ngay cho bác sĩ hoặc nhân viên y tế.
Theo dõi và chăm sóc tại nhà sau can thiệp cầm máu qua nội soi:
– Đối với các trường hợp can thiệp cầm máu qua nội soi, bác sĩ có thể
chỉ định cho bạn nhập viện để theo dõi hoặc nếu được về sẽ dặn dò rất kĩ những điểm cần lưu ý, đặc biệt để phát hiện chảy máu tái phát.
– Nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào sau đây cần liên lạc ngay với cơ sở y tế thực hiện thủ thuật hoặc đem theo các giấy tờ liên quan đến việc điều trị đến cơ sở y tế gần nhất để kịp thời xử trí:
- Hoa mắt, chóng mặt, nôn ra dịch nâu bẩn, máu tươi, máu cục.
- Đại tiện phân màu hắc ín, mùi khắm, hoặc phân đen nhão như bã cafe.
- Tình trạng đau bụng tăng lên, bụng chướng căng hoặc co cứng.
- Phù nề vùng hậu môn, chảy máu hoặc có dịch tiết ra ở trực tràng với số lượng nhiều.
- Sốt, ớn lạnh
- Ho, khó thở, đau ngực, tê hoặc run chân tay…
– Lưu ý về chế độ ăn sau can thiệp cầm máu: Ăn thức ăn mềm, dễ tiêu hóa (tốt nhất là cháo nhừ nhuyễn cùng với rau trong vòng 3 ngày) sau đó chia nhỏ 5-6 bữa/ ngày. Các thức ăn trên nên ở nhiệt độ vừa phải, không quá nóng cũng không quá lạnh; và cần ăn chậm, nhai kĩ trước khi nuốt (nên duy trì trong vòng 3 ngày đầu sau quét APC). Nên ăn nhiều đồ ăn rau quả, uống nhiều sữa để bổ sung vitamin. Hạn chế ăn đồ cay nóng, đồ chua và hạn chế uống rượu, bia.
– Nghỉ ngơi, không lao động nặng, không đi bộ nhiều, hoặc di chuyển xa.
– Uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ
