1. Bệnh trào ngược dạ dày – thực quản có những triệu chứng gì? /Làm thế nào để nhận biết mình mắc trào ngược dạ dày – thực quản?
Các triệu chứng điển hình của bệnh lý trào ngược dạ dày – thực quản bao gồm:
- Ợ hơi, ợ nóng, ợ chua: Là triệu chứng điển hình, thường xuất hiện sau khi ăn no, kèm theo cảm giác đầy hơi, chướng bụng.
- Buồn nôn, nôn: Thường xuất hiện sau khi ăn no hoặc vào sáng sớm khi ngủ dậy hay ban đêm khi nằm ngủ.
- Nuốt vướng, nuốt khó, nuốt nghẹn, nuốt đau: Xuất hiện ở những bệnh nhân mắc trào ngược dạ dày – thực quản một thời gian dài gây viêm, chít hẹp lòng thực quản, có cảm giác khó nuốt, nuốt vướng, nuốt đau khi ăn.
- Đau tức ngực, cảm giác bỏng rát vùng thượng vị: Xuất hiện khi ăn no hoặc ăn ác loại đồ ăn thức uống kích thích dạ dày bài tiết nhiều axit dịch vị, gây cảm giác đau, bỏng rát, khó chịu ở vùng trước ngực.
Các triệu chứng khác: Một số người bệnh có thể gặp các triệu chứng khác như miệng tiết nhiều nước bọt, đắng miệng, viêm thanh quản, khàn giọng, ho dai dẳng, cảm giác có khối ở cổ…vv…
Các triệu chứng nghi ngờ biến chứng của trào ngược dạ dày – thực quản: thường xuyên tức ngực, buồn nôn hoặc nôn liên tục, phân có máu hoặc phân đen mùi khẳm, sút cân không rõ nguyên nhân.
2. Bệnh trào ngược dạ dày – thực quản có nguy hiểm không, có thể gây ra những biến chứng gì?
Trào ngược thực quản là một bệnh lý mạn tính gây ra cảm giác khó chịu, ảnh hưởng xấu tới chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nếu không điều trị dứt điểm, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng:
Các vấn đề đường hô hấp: Nghẹt mũi, khàn tiếng, viêm họng, viêm xoang, viêm thanh quản, ho mãn tính, nguy hiểm hơn là viêm phế quản, viêm phổi.
Chít hẹp thực quản: Niêm mạc thực quản bị tổn thương lâu ngày do dịch dạ dày trào lên gây chít hẹp thực quản, biểu hiện nuốt vướng, nuốt nghẹn, nuốt đau, tức ngực. Có thể có cảm giác đau, nóng rát sau xương ức, buồn nôn.
Barrett thực quản: Đây là tình trạng tiền ung thư do lớp niêm mạc thực quản biến đổi có cấu trúc tế bào gần giống tế bào dạ dày. Barrett thực quản có khả năng trở thành ung thư thực quản.
Ung thư thực quản: Là biến chứng nguy hiểm nhất, gây ra nhiều đau đớn, chảy máu thực quản, người bệnh sút cân nặng, khan tiếng. Nếu người bệnh thường được chẩn đoán muộn nên tỉ lệ sống thêm 3 năm là dưới 5%.
Do đó, để phòng ngừa biến chứng của bệnh trào ngược thực quản, quý vị nên đi khám sớm nhằm phát hiện và điều trị bệnh lý trào ngược dạ dày- thực quản.
3. Bệnh trào ngược dạ dày – thực quản có mấy mức độ? Có chữa khỏi được không?
Mức độ trào ngược dạ dày có các mức độ: nhẹ, vừa và nặng, phụ thuộc vào mức độ tổn thương niêm mạc thực quản trên nội soi. (Xem thêm)
Các trường hợp trào ngược dạ dày – thực quản mới mắc khi được phát hiện sớm có thể điều trị khỏi hoàn toàn các triệu chứng, hạn chế các biến chứng. Tuy nhiên bệnh vẫn có thể tái phát nếu người bệnh vẫn duy trì các thói quen ăn uống, sinh hoat, áp lực tâm lý,vv…Do đó, trong điều trị trào ngược, ngoài dùng thuốc còn cần phải điều chỉnh lối sống, chế độ ăn uống, hạn chế một số thực phẩm dẫn đến trào ngược.
4. Cần làm những kĩ thuật hay xét nghiệm gì để chẩn đoán bệnh trào ngược dạ dày – thực quản?
Các kỹ thuật – xét nghiệm nhằm chẩn đoán trào ngược dạ dày – thực quản đối với những bệnh nhân có triệu chứng lâm sàng:
Chụp thực quản – dạ dày có cản quang: Hiện nay phương pháp này ít có giá trị trong chẩn đoán GERD. Tuy nhiên có thể dùng để đánh giá một số các bất thường ở thực quản như hẹp thực quản, co thắt tâm vị, thoát vị hoành,…
Nội soi thực quản – dạ dày tá tràng: Nội soi là phương pháp phổ biến giúp chẩn đoán xác định bệnh nhân có triệu chứng nghi ngờ mắc GERD, đánh giá các biến chứng (như Barrett thực quản, hẹp thực quản) và loại trừ các nguyên nhân khác như ung thư thực quản, rối loạn nhu động thực quản nặng….
Đo P.H và trở kháng 24h: Đây là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán trào ngược dạ dày – thực quản. Thiết bị này giúp theo dõi sự xuất hiện và tính chất từng cơn trào ngược, giúp bác sĩ xác định có đúng căn nguyên nhân trào ngược dạ dày – thực quản không.
Đo áp lực và nhu động thực quản độ phân giải cao: Là kỹ thuật dánh giá áp lực trong lòng thực quản và cơ thắt thực quản trên/dưới để chẩn đoán bệnh trào ngược chính xác hơn.
Đo điện thế niêm mạc thực quản: Là kỹ thuật được tiến hành đồng thời trong quá trình nội soi. Chỉ số điện thế niêm mạc có giá trị trong chẩn đoán GERD, đặc biệt là ở người bệnh có biểu hiện trào ngược dạ dày thực quản, nhưng hình ảnh nội soi bình thường.
Kỹ thuật Peptest – định lượng pepsin trong nước bọt: Kỹ thuật nhằm phát hiện thành phần của dịch dạ dày xuất hiện trong nước bọt, giúp chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản ở những bệnh nhân không thể thực hiện nội soi như trẻ em, phụ nữ mang thai. 5,9
5. Có những phương pháp nào để điều trị bệnh trào ngược dạ dày – thực quản?
Các phương pháp hiện nay cần phối hợp để điều trị trào ngược dạ dày – thực quản bao gồm: điều trị nội khoa, thay đổi lối sống và chế độ ăn, can thiệp ngoại khoa.
Điều trị nội khoa: Sử dụng các loại thuốc điều trị dạ dày được bác sĩ kê đơn như thuốc trung hòa axit, thuốc giảm tiết axit dạ dày (thuốc ứ chế bơm proton, thuốc kháng Histamin), thuốc điều hòa nhu động ruột, thuốc kháng sinh giệt Hp6. (Xem thêm)
Thay đổi lối sống và chế độ ăn: tránh các thực phẩm kích thích như ớt, tiêu, rượu, cà phê, thuốc lá, nước có gas, các thực phẩm làm tăng tiết dịch axit như dứa cam quýt chanh, dầu mỡ, đồ chiên rán, bạc hà, socola vv..; thay đổi các thói quen như ăn nhiều bữa nhỏ, tránh bữa ăn lớn, không nằm ngay sau ăn, không mặc quần áo chật bụng, ăn đúng giờ giấc không bỏ bữa, tập thể dụng nhẹ nhàng,… (Xem thêm)
Can thiệp ngoại khoa: là phương pháp cuối cùng được cân nhắc để điều trị trào ngược
dạ dày khi bệnh nhân điều trị bằng các phương pháp khác thất bại hoặc không khỏi. Hiện nay có 2 phương pháp là phẫu thuật nội soi và phẫu thuật Nissen – fundoplication.
6. Một số người bị viêm họng lâu ngày mới phát hiện bị trào ngược dạ dày – thực quản thì nên đến điều trị ở chuyên khoa Tai mũi họng hay chuyên khoa Tiêu hóa?
Có nhiều bệnh nhân có triệu chứng viêm họng, khàn tiếng kéo dài, có yếu tố nghề nghiệp đặc thù như MC, giảng viên, giáo viên, vv… nếu đã từng khám chuyên khoa Tai Mũi Họng và điều trị nhiều lần không khỏi, cần lưu ý đó có thể là triệu chứng ngoài đường tiêu hóa của bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Do đó nên đến khám chuyên khoa Tiêu hóa để phát hiện và điều trị bệnh lý dạ dày – thực quản. Giữa các chuyên khoa cần có sự phối hợp chặt chẽ khi thăm khám hoặc nội soi. Bác sĩ Tai mũi họng nếu phát hiện dấu hiệu nghi ngờ bệnh trào ngược dạ dày thực quản cần hội chẩn với bác sĩ Tiêu hóa để điều trị. Hoặc khi bác sĩ Tiêu hóa nhận thấy trào ngược dạ dày còn gây triệu chứng viêm, phù nề họng hoặc có hạt xơ thanh quản … cần phối hợp với bác sĩ Tai Mũi Họng để điều trị tốt cho người bệnh.
7. Nếu tôi bị đau tức ngực, làm thế nào để biết đó là vấn đề tim mạch hay trào ngược dạ dày- thực quản?
Đau tức ngực là triệu chứng phổ biến do nhiều nguyên nhân từ hệ tim mạch, hô hấp, cơ xương, tiêu hóa, bệnh hệ thống, ung thư. Tuy nhiên, trong trào ngược dạ dày thực quản, cơn đau ngực thường khu trú, không lan, kèm theo các triệu chứng khác như nóng rát, ợ chua, ợ nóng, khó nuốt thức ăn hoặc chất lỏng, buồn nôn và nôn,…Đau ngực do bệnh lý tim có thể đau lan khắp ngực, lan ra cánh tay, lưng, vai… kèm theo khó thở, cảm giác bị bóp nghẹt, nặng ngực. Để chẩn đoán nguyên nhân của cơn đau ngực người bệnh cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và làm các xét nghiệm để chẩn đoán, sàng lọc các bệnh lý tim mạch chuyên sâu hay bệnh lý dạ dày.
8. Nguyên nhân nào khiến bệnh trào ngược dạ dày – thực quản hay bị tái phát?
Trào ngược dạ dày – thực quản nếu được điều trị sớm thì niêm mạc thực quản dễ phục hồi như bình thường, khả năng tái phát thấp. Ngoài ra, sử dụng các thuốc điều trị dạ dày giúp bệnh nhân giảm nhanh triệu chứng nhưng chỉ có tác dụng ngắn. Nếu bệnh nhân không sinh hoạt điều độ hoặc vẫn còn tác nhân kích thích như: ăn đồ chua cay; ăn quá muộn; ăn không đúng bữa, hay bỏ bữa; vận động mạnh hoặc nằm ngay sau khi ăn; hút thuốc lá, uống rượu, bia, cà phê; thường xuyên lo lắng, căng thẳng thần kinh,… thì các triệu chứng trào ngược vẫn có thể xuất hiện lạị.
9. Nên kiêng những thực phẩm nào khi bị trào ngược dạ dày – thực quản?
Cần hạn chế ăn những thực phẩm làm suy cơ thắt dưới thực quản và giãn van thực quản – dạ dày như: Thực phẩm nhiều dầu mỡ như khoai tây chiên, bim bim; thịt nhiều mỡ; thịt xông khói và xúc xích; sốt mayonnaise, sốt kem; phô mai, sô cô la, bạc hà, rượu bia, trà, cà phê, ca-cao, một số loại nước có ga.
Hạn chế các thực phẩm kích thích tăng tiết dịch vị acid dạ dày như: thức ăn cay (ớt cay, ớt bột, tỏi, hạt tiêu, mù tạt, …), đồ uống có cồn, thuốc lá, thuốc lào, hoa quả có tính axit cao như dứa, cam quýt, chanh, nước ép cà chua, nước ép trái cây họ cam quýt như nước ép cam, bưởi.
10. Nên sinh hoạt, vận động như nào khi bị trào ngược dạ dày – thực quản
Thói quen ăn, ngủ, vận động: Các nghiên cứu đã chứng minh những thói quen như ngủ ít, ăn tối muộn và ngủ trong vòng 2 tiếng sau ăn, ăn thêm bữa khuya trước khi ngủ làm triệu chứng trào ngược nặng hơn. Nên đứng dậy và đi lại nhẹ nhàng sau bữa ăn giúp dạ dày lưu thông.
Tư thế ăn, ngủ: Cần giữ tư thế ngồi khi ăn và sau bữa ăn và cần hạn chế ăn trước khi ngủ ít nhất 3-4 giờ. Bệnh nhân trào ngược dạ dày nên nằm kê gối cao đầu khi ngủ để làm giảm thời gian và tần suất dịch vị trào ngược lên thực quản.
Giảm cân, bỏ thuốc lá: Đối với những bệnh nhân béo phì có trào ngược dạ dày thực quản cần giảm cân. Ở người béo phì, áp lực ổ bụng tăng làm vùng nối giữa thực quản và dạ dày không thể khít được như bình thường (hiện tượng thoát vị hoành). Ngoài ra, béo phì gây những biến đổi trong nhu động thực quản và các nghiên cứu đã chứng minh giảm cân giúp làm giảm thời gian thực quản tiếp xúc với acid. Nghiên cứu của tác giả Bortoli và cs đã chứng minh giảm cân giúp giảm một loạt các triệu chứng như nóng rát, trào ngược dịch, chứng đau ngực không do tim và ợ hơi. Những bệnh nhân giảm cân bằng chế độ ăn và tập luyện cũng giảm được liều thuốc chống trào ngược phải sử dụng.
Một nghiên cứu lớn trên cộng đồng đã chứng minh thuốc lá làm các triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản nặng hơn. Cai thuốc lá làm giảm triệu chứng ở những bệnh nhân đang được điều trị thuốc. Điều này cũng phù hợp với nhiều tài liệu y văn trước đây chứng minh sử dụng thuốc lá có liên quan đến các bất thường về nhu động thực quản.
