Viêm Gan B (VGB) là nguyên nhân chính gây xơ gan và ung thư gan ở người Việt Nam. Theo hướng dẫn Bộ Y tế, tầm soát xơ gan và ung thư gan có vai trò quan trọng trong quản lý bệnh nhân VGB. Việc phát hiện xơ gan và ung thư gan ở giai đoạn sớm giúp điều trị kịp thời, giảm thiểu chi phí điều trị, nâng cao chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ.
Sàng lọc xơ gan và ung thư gan cho tất cả người bệnh nhiễm vi rút HBV mạn chưa điều trị, đang điều trị và đã ngưng điều trị thuốc kháng vi rút, đặc biệt ở người có xơ hóa gan với mức xơ hoá F ≥ 3. Để tầm soát xơ gan và ung thư gan bác sĩ sẽ căn cứ vào các phương pháp sau:
(1) Đối với xơ gan:
– Lâm sàng: Bác sĩ có thể nhận biết các dấu hiệu lâm sàng của xơ gan qua các triệu chứng như vàng da, chướng bụng, sút cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi, nôn máu,… Tuy nhiên, những triệu chứng này thường mờ nhạt, không điển hình và xuất hiện khá muộn khi bệnh đã ở mức độ nặng.
– Các phương pháp tầm soát và chẩn đoán xơ gan bao gồm:
- Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm đánh giá chức năng gan như bilirubin, các enzyme gan (AST, ALT) và nồng độ albumin máu. Xét nghiệm đánh giá các yếu tố đông máu do gan sản xuất như vitamin K, thời gian đông máu PT, số lượng tiểu cầu,…
- Chẩn đoán hình ảnh: Siêu âm, chụp CT và MRI là những phương pháp chẩn đoán hình ảnh giúp đánh giá cấu trúc của gan và xác định các dấu hiệu của xơ gan như kích thước và hình dạng bất thường của gan, lách to
- Nội soi dạ dày thực quản đánh giá tình trạng giãn TMTQ
Chỉ định thực hiện xét nghiệm máu chẩn đoán hình ảnh để tầm soát xơ gan theo chỉ định của bác sĩ, khuyến cáo nên thực hiện mỗi 3-6 tháng.
(2) Đối với ung thư gan:
Ung thư biểu mô tế bào gan thường không có biểu hiện lâm sàng và được chẩn đoán khi đã ở giai đoạn muộn. Những bệnh nhân mắc VGB mạn sẽ được thực hiện các xét nghiệm máu để phát hiện các dấu ấn như AFP và/hoặc AFP-L3, PIVKA-II; và siêu âm bụng để phát hiện sớm ung thư gan mỗi 3-6 tháng. Các phương tiện sàng lọc khác cũng có thể được chỉ định như chụp cắt lớp vi tính hay chụp cộng hưởng từ có thuốc cản quang, tùy thuộc vào từng đối tượng bệnh nhân, sự sẵn có của cơ sở y tế và chi phí có thể chi trả cho tầm soát ung thư.
Tài liệu tham khảo: Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh viêm gan vi rút B (ban hành kèm theo quyết định số: 3310/QĐ-BYT ngày 29 tháng 7 năm 2019 của bộ trưởng Bộ Y tế)
