DỰ PHÒNG LÂY TRUYỀN HBV CHO CỘNG ĐỒNG

Vắc-xin dự phòng viêm gan B

Tiêm vắc-xin là biện pháp hiệu quả giúp phòng ngừa bệnh viêm gan B. Các chuyên gia khuyến nghị nên tiêm vắc-xin dự phòng viêm gan B trước khi có nguy cơ tiếp xúc với vi-rút (ví dụ như trẻ sơ sinh, trẻ em hay vị thành niên) (1). Phác đồ tiêm thông thường sẽ gồm 3 mũi trong vòng 6 tháng (2). Lưu ý đối với bệnh nhân đang chạy thận nhân tạo có thể sẽ có phác đồ tiêm khác.

Lịch trình tiêm vắc-xin viêm gan B cho trẻ nhỏ và người lớn

Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nên tiêm 3 mũi vắc-xin viêm gan B ngay sau khi sinh (3):

• Mũi 0: sơ sinh (0- 24 giờ đầu tiên sau sinh)
• Mũi 1: 02 tháng tuổi (vắc-xin 5 trong 1)
• Mũi 2: 03 tháng tuổi (vắc-xin 5 trong 1)
• Mũi 3: 04 tháng tuổi (vắc-xin 5 trong 1)

Tại Việt Nam, vắc xin Viêm gan B nằm trong chương trình tiêm chủng mở rộng và được tiêm miễn phí cho trẻ tại trạm y tế xã/phường. Mũi tiêm thứ 2 trở đi được tích hợp trong vắc xin 5 trong 1 (gồm bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B và viêm màng não mủ do Haemophyllus influenza type B– Hib). Ngoài ra, các bệnh viện và trung tâm tiêm chủng cũng có cung cấp dịch vụ tiêm vắc xin cho trẻ. Các mũi tiêm thứ 2 và 3 ở các trung tâm tiêm chủng dịch vụ có thể được kết hợp trong vắc xin 6 trong 1 (gồm 5 bệnh kể trên và bệnh bại liệt).

Người lớn

Một số loại vắc-xin phòng ngừa viêm gan B đang lưu hành tại Việt Nam:

• Engerix B (Bỉ) (4)
• Euvax (Hàn Quốc) (4)
• Hepavaxgene (Hàn Quốc) (4)
• Gene Hbvax (Việt Nam) (4)
• Heberbiovac (Cuba) (4)

Phác độ tiêm chủng vắc-xin phòng viêm gan B thông thường cho người lớn (4):

• Mũi tiêm 1: Tháng 0
• Mũi tiêm 2 : Tháng 1
• Mũi tiêm 3: Tháng 6

Tùy thuộc vào loại vắc-xin và đối tượng khác nhau có thể sẽ có phác đồ khác. Hãy đến cơ sở y tế để được tư vấn cụ thể về phác đồ tiêm. Về nguyên tắc chung, người dân nên tiêm cùng một loại vắc xin trong suốt lịch tiêm chủng. Tuy vậy, trong những điều kiện không có loại vắc xin đã tiêm trước đó, có thể tiêm loại vắc xin khác cùng loại để tránh trường hợp trì hoãn hoặc ngưng lịch tiêm. Việc lựa chọn loại vắc xin nên được trao đổi với bác sĩ.

Những ai nên tiêm vắc-xin viêm gan B

Hầu hết mọi người đều nên tiêm phòng viêm gan B, do vắc-xin phòng viêm gan B là an toàn và có hiệu quả. Khoảng 90% số người nhận đầy đủ 3 mũi vắc-xin được bảo vệ khỏi bệnh viêm gan B trong hơn 30 năm (8, 9).

Các nhóm đối tượng nên tiêm vắc-xin viêm gan B:

• Tất cả trẻ sơ sinh trong vòng 24 giờ sau sinh.
• Trẻ em và thanh thiếu niên dưới 19 tuổi.
• Người lớn từ 19 – 59 tuổi chưa từng tiêm vắc-xin viêm gan B trước đó.
• Người lớn có nguy cơ cao mắc viêm gan B do di chuyển đến quốc gia nào khác; tiếp xúc với máu ở nơi làm việc, tiếp xúc trong nhà hoặc quan hệ tình dục với người mắc bệnh; tiêm chích ma túy hoặc mắc một số bệnh lý nhất định, ví dụ các bệnh lý gan mạn tính.
• Bất cứ ai muốn phòng ngừa bệnh viêm gan B.

Những ai KHÔNG nên tiêm vắc-xin viêm gan B

Hãy luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi tiêm vắc-xin viêm gan B nếu bạn gặp các vấn đề sức khỏe dưới đây (9, 10):

• Từng bị dị ứng nặng với vắc-xin viêm gan B hoặc với bất kỳ thành phần nào của vắc-xin trước đây.
• Từng dị ứng với nấm men trước đây.
• Mắc bệnh vừa hoặc nặng.
• Đang dùng thuốc ức chế miễn dịch.
• Phụ nữ mang thai không nên tiêm vắc-xin Heplisav – B hoặc PreHevbrio cho đến khi có thêm thông tin an toàn cho nhóm đối tượng này.

Tác dụng phụ có thể gặp phải

Đa số tác dụng phụ của việc tiêm vắc-xin viêm gan B đều nhẹ và có thể tự khỏi trong một vài ngày. Một số tác dụng phụ thường gặp:

• Sốt
• Sưng, đau và/hoặc đỏ vùng da tại chỗ tiêm
• Đau đầu
• Khó chịu, tiêu chảy, chán ăn
• Buồn nôn, nôn, quấy khóc (với trẻ nhỏ), buồn ngủ

Rất hiếm trường hợp vắc-xin viêm gan B gây ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng, một số triệu chứng có thể gặp nếu phản ứng dị ứng xảy ra như:

• Sưng mặt, cổ họng hoặc lưỡi
• Yếu cơ
• Khó thở
• Nhịp tim nhanh
• Phát ban
• Chóng mặt hoặc choáng váng

Cả người lớn và trẻ nhỏ đều cần theo dõi sau tiêm ngay tại cơ sở y tế trong ít nhất 30 phút để được xử trí kịp thời các phản ứng nghiêm trọng. Trong trường hợp các tác dụng phụ xuất hiện khi bạn đang ở nhà, hãy lập tức đến cơ sở y tế gần nhất.

Tài liệu tham khảo

1. Sự khác biệt giữa viêm gan B và viêm gan C
2. Viêm gan B
3. Hướng dẫn tiêm chủng cho trẻ em và thanh thiếu niên
4. Sử dụng hoán đổi giữa các vắc xin ngừa viêm gan B
5. Vắc-xin viêm gan B và Immunoglobulin: Các khái niệm chính
6. An toàn tiêm chủng vắc xin viêm gan B
7. Khi nào nên tiêm vắc xin viêm gan B?